Een subsidie heeft een enorme boost gegeven aan het aantal geïnstalleerde zonnepanelen in Vlaanderen. Daarmee groeit het aandeel groene energie in de energiemix gestaag door en lijken de gestelde energiedoelstellingen gehaald te worden. Hoe groen is de energiemix in Vlaanderen?

In 2022 werd 21,6 procent groene stroom gebruikt in Vlaanderen. Dat was 11.740 gigawattuur van de in totaal gebruikte 54.452 gigawattuur elektriciteit. Van de 262.620 gigawattuur gebruikte energie was 10 procent groen (26.276 gigawattuur). Ter vergelijking: in Nederland was in 2022 40 procent van de gebruikte elektriciteit afkomstig uit hernieuwbare bronnen, en 15 procent van de energie.

Van de groene stroom komt 5.044 gigawattuur van zonnepanelen (43 procent), 3.139 gigawattuur (26,7 procent) komt van bio-energie en 3.550 gigawattuur komt van windenergie (30,2 procent). Vooral stroom afkomstig van zonnepanelen is de afgelopen jaren sterk gegroeid. Kernenergie is in deze cijfers niet meegenomen, maar neemt in de elektriciteitsmix van België in 2022 wel een aandeel van 47,3 procent in.

Subsidie zorgt voor boost zonnepanelen
Volgens de nieuwste cijfers (mei 2024) liggen er in Vlaanderen 958.276 zonne-installaties. Die hebben samen een vermogen van 6.518 megawatt. In de grootste gemeenten Antwerpen (22.446 installaties) en Gent (25.151 installaties) zijn ook de meeste installaties te vinden. Per vierkante kilometer is het meeste vermogen te vinden in de gemeenten Boom (1.885 kilowatt per vierkante kilometer) en Kuurne (1.715 kilowatt per vierkante kilometer).

De groei van geïnstalleerd zonnevermogen is deels te danken aan de energiecrisis waar ook België mee te maken kreeg. Daarnaast heeft een subsidie voor zonnepanelen gezorgd voor veel nieuwe installaties bij Vlaamse huishoudens.

In Vlaanderen konden huishoudens vanaf 1 januari 2021 een subsidie van maximaal 1500 euro ontvangen bij het aanschaffen van zonnepanelen. Per 2023 is dat gehalveerd en krijgen huishoudens maximaal 750 euro. Die werd verstrekt door netbeheerder Fluvius. Deze regeling is komen te vervallen per 1 januari 2024. In die drie jaar dat de subsidie liep, is deze aan 144.892 huishoudens verschaft, samen goed voor 155.563.120 euro. In het niet-residentiële segment ging dat om 2.287 verschafte premies, van in totaal 2.779.236 euro.

De subsidie zou tot 1 januari 2025 lopen, maar is toch een jaar eerder al gestopt. De Belgische regering heeft besloten om de focus te verleggen naar het subsidiëren van elektrische auto’s, door de ongekende groei in zonnepanelen op woningen van de afgelopen jaren. Bovendien zijn zonnepanelen door de lage prijzen nu relatief toegankelijk, in tegenstelling tot de duurdere elektrische auto’s.

Kijkend naar het vermogen van zonnepanelen per inwoner doet Vlaanderen het goed. Met 917 watt staat het op de derde plaats van Europa en volgt het na Nederland (1.342 watt per inwoner) en Duitsland (974 watt per inwoner). Vlaanderen staat het boven het Belgische gemiddelde van 745 watt per inwoner. In de gewesten Wallonië en Brussel bestond de zonnepanelensubsidie dan ook niet.

Verplicht zonnepanelen voor grootverbruikers
België heeft als doel gesteld om in 2030 een aandeel groene energie van 21,7 procent te hebben. Vlaanderen heeft volgens hun Vlaams Energie- en Klimaatplan 2021-2030 het doel om in 2030 31.974 gigawattuur hernieuwbare energie te gebruiken en 40 procent minder emissie te hebben ten opzichte van 2005.

Een van de middelen om dat doel te halen is met het zonneplan: Het streven is 8,9 gigawatt geïnstalleerd vermogen zonne-energie in 2030. Dat doel was eerst 6,7 gigawatt, maar is vorig jaar wat opgeschroefd. Vanaf 2024 wordt dan ook gestreefd naar een jaarlijkse groei van 500 megawatt (van 2024 tot 2030). Die groei lijkt nu vooral op bedrijfsdaken gezocht te worden.

Volgens het zonneplan worden grootverbruikers van stroom verplicht om zonnepanelen op hun dak te leggen. Bedrijven die meer dan 1 gigawattuur elektriciteit gebruiken zijn verplicht om per 2025 op minstens 10 procent van het totale dakoppervlak panelen te leggen. Dat percentage zal in 2030 en 2035 geleidelijk worden verhoogd tot respectievelijk 15 en 20 procent.

Het uiteindelijke streven is dat Vlaanderen in 2050 klimaatneutraal is. Dat moet bereikt worden door het aandeel groene energie in de energiemix te vergroten (met zon- en windenergie als belangrijkste pijlers) en door energieverbruik beter af te stemmen op de beschikbaarheid van groene energie.