Een buurtbatterij in Altweerterheide was de eerste trotse gebruiker van lokaal opgewekte zonne-energie. De plannen voor de batterij met zonnepark zijn al eind 2016 gemaakt. Halverwege 2019 werd het als eerste project met deze combinatie opgeleverd. In totaal werden er 6.500 zonnepanelen met een gecombineerd vermogen van 1,2 megawatt aangesloten met een batterij van 617 kilowattuur, die energie levert aan circa 400 huishoudens. Het park is tot stand gekomen door de samenwerking van WeertEnergie, Scholt Energy, SEAC en Soltronergy. Ruud van de Voort, oprichter van Soltronergy, vertelt wat de uitdagingen zijn geweest bij het realiseren van dit project.

Door een batterij te plaatsen bij het zonnepark kan de batterij fungeren als een elektriciteitsbuffer, zodat het park het net niet te zwaar belast, en de zonne-energie op het meest optimale moment kan worden ingezet. Tegenwoordig komt dit veel vaker voor doordat zonneparken met een vermogen van meer dan 1 megawattpiek maximaal 50 procent van hun piekvermogen mogen terugleveren aan het net. In 2016 was dit nog niet aan de orde. De buurtbatterij bij het zonnepark op de Altweerterheide optimaliseert het gebruik van de zonne-energie op drie manieren.

Ten eerste zorgt de batterij voor zelfvoorziening. De lokaal opgewekte zonne-energie kan lokaal worden gebruikt, wat ervoor zorgt dat er minder wordt afgenomen van het net.

Ten tweede kan de batterij handelen op de energiemarkt. Hierdoor kan er goedkope stroom worden ingekocht als de zonnepanelen niet genoeg energie opwekken, en verkocht worden als de energieprijzen hoog zijn.

Als laatste is de batterij ook beschikbaar gesteld voor de netbeheerder. De netbeheerder kan de batterij gebruiken om de balans op het net te handhaven, wat extra inkomsten oplevert. Dit doet de batterij op de Frequency Containment Reserves (FCR)-markt. Hierop koopt, onder andere, TenneT stand-by capaciteit om in noodgevallen de netfrequentie van 50 hertz in balans te houden.

Een sprong in het diepe
Dat de eerste ideeën al in 2016 werden geopperd, is gerust opmerkelijk te noemen. Er was toen nog geen sprake van netcongestie zoals we dat nu zien. De keuze om een batterij te plaatsen was vernieuwend. "In 2016 waren batterijen nog een opkomende technologie. Toch zagen we de potentie om dit project naar een hoger niveau te tillen door zonne-energie te koppelen aan een batterijopslag.

We hadden toen al ervaring met kleinere projecten en besloten de stap te wagen", aldus Van de Voort. “De enige onbalans waar destijds naar werd gekeken, was het verschil tussen zomer en winter”, legt Van de Voort uit. Van de Voort geeft dan ook alle eer  aangaande de kennis  over deze toepassing aan Scholt Energy. “Zij voorzagen toen al dat de batterij zou kunnen bijdragen door te gaan handelen in de onbalans op het net.”

De onbalans die jaren geleden speelde, was voornamelijk gericht op de FCR markt, legt Van de Voort uit. “Er werd een compensatie uitgegeven voor het beschikbaar stellen van de batterij om het net in balans te houden. Op Europees niveau is afgesproken dat als ergens de frequentie zakt, de lokale netbeheerders moeten zorgen dat die frequentie op peil blijft. Als er in Italië een energiecentrale uitvalt, moet er zo snel mogelijk gereageerd worden om deze balans te herstellen”, aldus Van de Voort.

“Hier is als een van de eerste een oost-westopstelling toegepast om de stroomopbrengsten beter te verdelen. Destijds was dat nog niet gebruikelijk, zeker niet voor zonneparken. Alles werd op het zuiden gericht om maximale stroomopwekking te garanderen”, vertelt Van de Voort. Panelen op het oosten vangen voornamelijk in de ochtend veel zon en panelen op het westen in de avond. Hierdoor wordt de stroomopwekking over de dag beter verdeeld in plaats van een piek gedurende de middag, wanneer het stroomverbruik juist laag is.

Neuzen in dezelfde richting
Een van de grootste uitdagingen bij het bouwen van het zonnepark met batterij is zorgen dat alle partijen het met elkaar eens zijn. Een dergelijk project kent meerdere belanghebbenden. In het geval van het project op de Altweerterheide zijn er al vier partijen betrokken bij de bouw. De gemeente heeft wat in te brengen. De lokale afnemers van de stroom willen zo min mogelijk voor hun energie betalen. De energieleverancier en de netbeheerder hebben baat bij het balanceren van het net. 

Het project vroeg om nauwe afstemming met lokale autoriteiten en de gemeenschap. WeertEnergie, een van de hoofdpartners, zorgde voor een goede afstemming met omwonenden, waarbij men uitleg kreeg over de werking en de voordelen van de zonneweide en het batterijpark. Dit soort projecten kan weerstand oproepen bij omwonenden, maar dankzij heldere communicatie en betrokkenheid van de buurt werd veel draagvlak gecreëerd.

Als eigenaar van het systeem en verkoper van de energie als energie-coöperatie, was WeertEnergie nauw betrokken bij elke stap in het proces en behartigde de belangen van hun leden. Van de Voort prijst hierbij de bevlogenheid en de inzet van de leden van Weert-energie in het proces.

Omdat de buurtbatterij toen nog een onbekend gegeven was, moest er veel uitleg gegeven worden om ook de veiligheidsregio mee te krijgen, vertelt Van de Voort. “Met name de brandweer was lastig te overtuigen. In eerste instantie zouden er sproeiers aangesloten moeten worden voor als er brandgevaar zou ontstaan bij de batterij. Alleen als er water bij een batterij komt gaat natuurlijk alles knetteren. Daarom hebben we uiteindelijk droge blusinstallatie aangesloten.”

Toch is er volgens Van de Voort nog veel werk aan de winkel. "Batterijen zijn niet de heilige graal. Ze vormen een belangrijk onderdeel van de oplossing, naast andere vormen van energieopslag als een zonneboiler, zout batterijen of waterstof, maar we moeten ook slim omgaan met energie en werken aan oplossingen zoals smart grids. Dit vereist dat we op een andere manier gaan nadenken over energieverbruik en hoe we dit vooral lokaal kunnen optimaliseren. Vooral oplossingen waarbij de regionale netbeheerder (thuis-) batterijen en PV-systemen kan aansturen kunnen op relatief korte termijn en vrij eenvoudig geïmplementeerd  worden en substantieel bijdragen aan verminderen van de netcongestie problematiek.”