Hoe kijkt de markt naar de uitdagingen van de komende jaren? In deze rubriek geven zeven experts hun visie. Deze week is Dennis van der Meij, oprichter en eigenaar van Solar-engineering, aan het woord.

De komende jaren komt er vanuit de Europese Unie uitgebreide wet- en regelgeving om batterijen duurzamer te maken. Wat zou de Nederlandse overheid als eerste moeten implementeren?
"De focus zal in beginsel altijd op de kwaliteit van het product en de installatie moeten liggen, met het doel om zo lang mogelijk een veilig product te kunnen garanderen. Door aan de voorkant al eisen op te leggen aan recycling, CO2-voetafdruk en productontmanteling, zullen er vaak concessies moeten worden gedaan aan de algehele (productie)kwaliteit.

Op het moment dat er aan de voorkant wordt gekozen voor hoogwaardige producten en componenten die lang meegaan, is er überhaupt minder ontmanteling en recycling nodig. Duurzame producten hebben betere grondstoffen, ontwikkeling en zijn flexibel en toekomstbestendig qua inzet. Worden ze daarnaast met voldoende vakmanschap en ervaring veilig geïnstalleerd, dan zijn end of life-uitdagingen dus veel minder relevant en noodzakelijk.

Als de markt weer naar een langetermijnvisie zou overstappen, zal de implementatie zich eerst op het gedegen opleiden van vakmensen moeten richten. Hierdoor zal het niveau van engineering, ontwikkeling en montage significant verbeteren, met minder uitval, afkeur en dus hogere duurzaamheid. Als je focust op kosten, gaat de kwaliteit naar beneden. Maar als je focust op kwaliteit, gaan de kosten naar beneden."

Er bestaat een risico dat meer batterijen tot lagere spreads en minder verdiensten voor batterijen leiden. Hoe interpreteer jij dit risico op batterijkannibalisatie?
“Laten we eens starten met een stukje basiskennis economie: bij een verhoogd aanbod zonder stijgende vraag daalt de prijs van een product of dienst. De incentive om batterijen te plaatsen is zo gedreven door hoge winsten of terugverdientijden dat men het totaalplaatje vaak niet meer wil overzien.

De kannibalisatie-kaalslag is nu al volop aan de gang op verschillende (handels)markten, waardoor de voorgespiegelde verdienmodellen in rap tempo afbrokkelen. Iedereen die denkt met batterijen een langdurig verdienmodel te hebben op basis van energielevering op een gekozen markt, zal bedrogen uitkomen als het aanbod sterk zal toenemen, met extreem dalende (handels)prijzen en dus verdiensten tot gevolg.

Het nadeel is altijd dat de winsten, zowel zakelijk als particulier, worden geprivatiseerd richting investeerders, terwijl de verliezen worden gesocialiseerd over de klantengroep die (nog) geen investeringskans heeft gekregen of krijgt. De inkomstenkant staat dus extreem onder druk bij het toepassen van meer opslagsystemen die handelen op marktprijzen.

De aanschafprijs laat een stevige daling zien de afgelopen tijd. Accu’s worden goedkoper en grote spelers halen schaalvoordeel uit hoge volumes. Een deel van de lagere inkomsten wordt nu dus gedekt door de lagere aanschafprijs. De komende tijd zullen we zien dat de nu geplaatste accu’s van zowel (groot) zakelijke in MKB als thuisaccu’s meer aandacht en verplichtingen met betrekking tot veiligheid gaan krijgen. Regelgeving en risico’s ijlen immers altijd achter de realiteit aan en zullen pas bij uitval of ongevallen relevant blijken.

Aanpassingen in zowel locatie als verdelers zullen veel kosten met zich meebrengen als de markt meer gereguleerd en geïnspecteerd gaat worden. Tenzij we nu direct beginnen met hoogwaardige producten en vakmanschap met voldoende oog voor locatie en elektrotechnische installaties.”

Hoe kunnen kleinschalige thuisbatterijen en grootschalige batterijen zonder financiële ondersteuning rendabel blijven?
“De roep om meer subsidie en kostenverlaging is nu al begonnen door (thuis)batterij-exploitanten bij monde van lobby-, branche- en overheidsorganisaties. Vaak op basis van valse sentimenten, niet-bestaande tegenstellingen of slechte vergelijkingen met zogenaamde ‘omliggende’ landen.

De roep voor ondersteuning heeft vaak twee oorzaken: namelijk het willen van een extreem korte return on investment of het niet begrijpen van de juiste inzet van batterijopslagsystemen. Kiest men voor winstoptimalisatie door te handelen op markten, dan zal kannibalisatie snel optreden.

Het handelen op prijsprikkels van energiemarkten zorgt voor steeds grotere tegengestelde bewegingen die door veel te veel partijen simultaan worden uitgevoerd. Om de balans dan weer te handhaven moeten er ingrepen komen die de systeemkosten extreem omhoog duwen en de handelsinkomsten hard naar beneden laten glijden. Verder zal netcongestie alleen maar verergeren als we op landelijke prijsprikkels blijven sturen. Landelijke prijzen hebben immers geen locatie, waar netcongestie in essentie een fysieke kabel is waar het vermogen gewoon niet doorheen kan.

Wordt er echter gekozen voor kostenreductie door een probleem van een klant op te lossen, dan is er meer kennis nodig. Een batterij zonder financiële ondersteuning is rendabel als je niet afhankelijk bent van marktcondities en dus problemen achter de meter oplost bij klanten. Verhoging van zelfconsumptie zorgt voor minder ingekochte energie en dus voor lagere energiebelastingen. Inzetten op peakshaving zorgt voor uitbreidingsmogelijkheden of verlaging van vastrechtkosten. Back-up zorgt voor noodvoorziening en meer onafhankelijkheid.

Er zijn legio voorbeelden waar de batterij problemen oplost met dalende kosten als gevolg. Geen hoge return on investment, maar een stabiel, langdurig rendement.”

Hoe kan een toekomstig energiesysteem met energieopslag eruitzien?
“De complexiteit van ons elektriciteitssysteem wordt stelselmatig onderschat door zowel overheid als commerciële marktpartijen. Door oversimplificering is de gedachtegang vaak dat we individuele oplossingen kunnen inpassen, terwijl het collectieve probleem hiermee alleen maar wordt vergroot.

Het sturen op landelijke prijsprikkels heeft negatieve effecten op lokaal niveau. Landelijk of regionaal energiedelen heeft negatieve effecten op lokaal niveau. Grootschalig gecentraliseerde opslag heeft negatieve effecten op lokaal niveau. Het systeem is gebaat bij een samenwerkingsverband waarbij we niet de problemen over de schutting gooien naar de volgende partij. Energieopslag heeft unieke mogelijkheden en verdienmodellen zolang deze maar zijn afgestemd op specifieke doeleinden en gericht is op verschillende problemen die er spelen.

Door energieproblemen weg te halen bij de commercie en weer onder te brengen bij ervaren elektrotechnisch adviseurs, zal de klant een systeem aangeboden krijgen dat specifiek voor zijn project is ontwikkeld. Advies en veilige implementatie van accu’s in zowel omgeving als verdeler gericht op groei, uitbreiding of kostenreductie zal teleurstellingen op lange termijn voorkomen.

De huidige verdienmodellen van accu’s zijn gebaseerd op overschotten van wind- en zonne-energie, wat leidt tot lage (of zelfs negatieve) prijzen. Eerst moeten we zorgen dat wind- en zonne-energie beter stuurbaar worden, zodat deze bij een overschot uitgeschakeld kunnen worden. We moeten meer elektrificeren met slimme componenten die vermogen afnemen op het moment van beschikbaarheid, zowel qua congestie als bij voldoende zon of wind.

Daarna kunnen we accu’s achter de meter inzetten voor probleemoplossingen met de grootste potentie, hoewel dit minder aantrekkelijk kan zijn vanwege lagere financiële opbrengsten. Individuele winstoptimalisatie leidt vaak tot grotere collectieve problemen. Kostenreductie achter de meter zorgt voor een lager rendement, maar brengt wel collectieve voordelen met zich mee.”