Door een steeds verder uitdijend aanbod, zonder dat de vraag toenam, is er het afgelopen jaar in hoog tempo een gigantische overcapaciteit in de zonne-energiesector ontstaan. De snel dalende prijzen hebben vervolgens voor financiële problemen door de hele supply chain gezorgd. “Hierdoor is de dynamiek uit de markt”, stelt Gerard Scheper, CEO van European Solar. “Er is helemaal niemand die hiervan profiteert.” Om een halt toe te roepen aan de huidige situatie wil de Chinese overheid maatregelen nemen.

Het is al maanden het grote zorgenpunt van de zonne-energiesector: lage prijzen. Chinese zonnepaneelfabrikanten hebben hun productiecapaciteit in de afgelopen twee jaar fors uitgebreid, zonder dat daar een significante vraagstijging tegenover stond. De vraagstijging veroorzaakt door de COVID-pandemie en de energiecrisis bleken namelijk meer tijdelijk dan verwacht.

Door het groter groeiende verschil tussen vraag en aanbod daalden de verkoopprijzen maanden achter elkaar. Deze daling ging in zo’n hoog tempo dat handelaren met te duur ingekochte partijen bleven zitten. In Nederland kwam daar nog bovenop dat de vraag naar zonnepanelen zelfs fors is teruggelopen.

Op de grootste wereldwijde zonne-energiebeurs SNEC was de sfeer dan ook niet erg optimistisch vertelt Scheper. “Het was de grootste SNEC ooit, maar iedereen die zich met zonnepanelen bezighoudt klaagde er steen en been. Wereldwijd valt de vraag gewoon erg tegen, terwijl de productiecapaciteit is verdubbeld.”

De afgelopen jaren kampte de zonne-energiesector wel vaker met aanhoudende knelpunten in de supply chain die voor snelle prijsstijgingen en -dalingen zorgden. Zo waren containers een periode slecht leverbaar waardoor de logistieke kosten door het dak gingen, waren er tijdelijke grondstoftekorten, renteschommelingen enzovoorts.

“Maar in al die periodes ging het op een à twee schakels in de supply chain die tegenvielen, waardoor de rest vaak kon profiteren van stijgende prijzen. Nu heeft iedereen last van de gedaalde prijzen waardoor de dynamiek uit de markt is”, aldus Scheper.

“Vrij recent is alleen de logistieke tak de uitzondering op de regel geworden. Zo is de containerprijs sinds begin dit jaar gestegen van 900 naar 9.000 dollar per container. Met de huidige lage prijzen maken de transportkosten 25 procent van de totale kosten per paneel uit. De overproductie blijft het centrale probleem dat moet worden opgelost.”

Chinese maatregelen
De Chinese overheid heeft nu een eerste stap richting een oplossing gezet. Bloomberg meldt namelijk dat het Chinese ministerie van Industrie en Informatietechnologie restricties gaat opleggen aan fabrikanten. Zij mogen hun productiecapaciteit niet verder vergroten en moeten de daarmee vrijkomende financiële middelen in gaan zetten om de bestaande producttechnologie te verbeteren en de productiekosten te verlagen.

Een opvallende zet van de Chinese overheid omdat het op de lange termijn nog altijd mikt op een grotere productiecapaciteit. Door die uitbreidingen nu te pauzeren wordt duidelijk voor de korte termijn gekozen. Niet iets waar China om bekend staat. Wat ongetwijfeld zal hebben meegespeeld is dat verschillende grote fabrikanten de afgelopen tijd bekend maakten enorme verliezen te hebben geleden en daarom op overheidsingrijpen aandrongen.

Hoewel deze stap verdere uitbreiding van de bestaande overcapaciteit tegen zal gaan, is het geen oplossing voor het huidige aanbodoverschot. Daarbij komt dat het verlagen van de productiekosten de fabrikanten weliswaar zal helpen met het dempen van hun operationele kosten, maar daar heeft een handelaar met een te grote, te dure voorraad niks aan. Die is alleen gebaad bij stijgende paneelprijzen.

Landen als de VS, India en Turkije hebben met importrestricties een flinke rem gezet op de import van Chinese zonnepanelen. Europa blijft hier huiverig voor, ook al deed het dit eerder wel voor Chinese elektrische auto’s. Maar waar de EU nog wel genoeg alternatieven voor elektrische auto’s voor handen heeft, geldt dit niet voor zonnepanelen – een markt die volledig wordt gedomineerd door China.

Grootschalige projecten uitzondering op de regel
De grootschalige zonne-energieprojecten blijven op dit moment nog wel redelijk doorlopen ziet Scheper. “Die markt gaat niet slecht, waardoor de zonne-energie-installatiecijfers nog best redelijk zijn, maar dat komt met name doordat er wordt geïnvesteerd in energieopslag.”

Een fenomeen dat in een groot deel van Europa zichtbaar wordt. Volgens recent onderzoek van SolarPower Europe is de Europese batterijmarkt met 94 procent gegroeid in 2023 ten opzichte van 2022. Er werd in totaal 17,2 gigawattuur aan batterijcapaciteit geïnstalleerd.

“Met grootschalige batterijen kun je momenteel op de onbalansmarkt wel je rendementen halen. Daarnaast zijn veel bedrijven in de zonne-energiesector begonnen met de verkoop van thuisbatterijen. Toch is dit ook weer geen structurele oplossing. Wanneer het flexaanbod flink wordt verhoogd in de komende jaren verandert het zijn eigen businesscase. Dan is het juist weer wachten op een verhoogd zonne-energieaanbod.”